බීමෙන් මතකය මැකෙනවා කියල ඔබ දන්නවද?

මත්පැන් නිසා ඇතිවන ඩිමෙන්ෂියාව (Alcohol-Related Dementia) ගැන මෙම ලිපිය විස්තරාත්මකව සාකච්ඡා කරයි. මෙය දිගු කාලයක් තිස්සේ අධික මත්පැන් පානය කිරීම නිසා මොළයට සිදුවන හානිය හේතුවෙන් ඇතිවන ඩිමෙන්ෂියා තත්ත්වයකි. මෙම රෝගය මගින් පුද්ගලයාගේ මතකය, එදිනෙදා කටයුතු සිදුකිරීමේ හැකියාව, අවධානය යොමුකිරීම, හැසිරීම් සහ ශාරීරික සමබරතාවය යනාදී ක්ෂේත්‍ර බරපතල ලෙස බලපායි. රෝග ලක්ෂණ අතරට මතකය අඩුවීම, සරල කාර්යයන් කිරීමේ අපහසුතා, තීරණ ගැනීමේ දුෂ්කරතා, චර්යාත්මක වෙනස්වීම් (උදා: ඉක්මන් තරහ ගැන්වීම, කලබලකාරී බව) සහ ශාරීරික සමනය නැතිවීම (වැටීම්, ගැටීම්) අයත් වේ. රෝගය අවස්ථා හතරකින් ක්‍රමයෙන් වර්ධනය වේ: සුළඟ දුර්වලතාවය, මුල් අවස්ථාව (මතකයේ සැලකිය යුතු අඩුවීම), මධ්‍යම අවස්ථාව (කතාකිරීමේ හා චලනයේ ගැටළු) සහ අවසාන අවස්ථාව (ස්වාධීනව ජීවත් වීමේ හැකියාව නැතිවීම). මෙම තත්ත්වයට පත්වීමට ප්‍රධාන හේතුව වන්නේ දිගු කාලයක් තිස්සේ අධික මත්පැන් පානය කිරීම නිසා මොළයේ ස්නායු සෛල (නියුරෝන) සහ රුධිර නාල විනාශ වීමයි. මෙය වැළැක්වීමට හොඳම ක්‍රමය නම් අධික මත්පැන් පානයෙන් වළකින්නට උත්සාහ කිරීමයි. රෝගය හඳුනා ගැනීමට වෛද්‍ය පරීක්ෂණ, රුධිර පරීක්ෂණ සහ මොළයේ පරිලෝකන පරීක්ෂණ (MRI/CT) භාවිතා වේ. ප්‍රතිකාර ක්‍රම ලෙස මත්පැන් පානය සම්පූර්ණයෙන් නවත්වාලීම (වෛද්‍ය උපදෙස් යටතේ), මනෝ චිකිත්සා (CBT), සහ අවශ්‍ය ඖෂධ ප්‍රතිකාර ඇතුළත් වේ. එකවර මත්පැන් නවත්වාලීම අන්තරායකාරී විය හැකි බැවින් වෛද්‍ය උපදෙස් අවශ්‍ය වේ. මෙම තත්ත්වය නිසා අපස්මාරය, ආසාදන, හුස්ම ගැනීමේ ගැටළු වැනි බරපතල සංකූලතා ඇතිවිය හැකිය. අවසාන වශයෙන්, මත්පැන් නිසා ඇතිවන ඩිමෙන්ෂියාව බරපතල රෝගී තත්ත්වයක් වුවද, මත්පැන් පානය නවත්වා ගැනීමෙන් තත්ත්වය තවදුරටත් වැඩිදියුණු නොවන බව අවධාරණය කෙරේ. මෙය චරිත දුර්වලතාවක් නොව රෝගී තත්ත්වයක් බව සිහිපත් කරයි.